Powszechne zjawisko „gnicia mózgu” (brain rot), nazwane oksfordzkim słowem roku 2024, odnosi się do spadku zdolności poznawczych i wyczerpania psychicznego doświadczanego przez osoby, zwłaszcza nastolatków i młodych dorosłych, z powodu nadmiernej ekspozycji na niskiej jakości materiały online, w szczególności w mediach społecznościowych (Oxford University Press, 2024).
Długotrwała ekspozycja na szybką, fragmentaryczną naturę treści cyfrowych zakłóca zdolność mózgu do skutecznego zarządzania emocjami i przetwarzania informacji (Méndez i in., 2024). Nadmierne korzystanie z urządzeń cyfrowych prowadzi do zwiększonej impulsywności, zmniejszenia zdolności koncentracji i problemów z podejmowaniem decyzji, z których wszystkie są czynnikami przyczyniającymi się do gnicia mózgu (Yousef i in., 2025). Co więcej, nadmierna ekspozycja na treści cyfrowe ogranicza zdolność do angażowania się w bardziej regenerujące i wartościowe aktywności intelektualne, takie jak głębokie myślenie, refleksja czy skoncentrowane rozwiązywanie problemów (de Rutte i in., 2024). Uzależnienie od telefonu oraz uzależnienie od internetu mogą powodować upośledzenie kontroli poznawczej związanej z przetwarzaniem nagrody oraz funkcji wykonawczych (Méndez i in., 2024). Dodatkowo nadmierne korzystanie z internetu przez młode dziewczyny prowadzi do wzrostu pojawienia się depresji w kolejnych latach ich życia (Fitzpatrick i in., 2023). Zjawisko powiązane z gniciem mózgu – doomscrolling* może powodować fragmentację uwagi i zmniejszać zdolność do skupienia się przez dłuższy czas (Taskin i in., 2024). Bezmyślna konsumpcja treści cyfrowych jaką jest zombie scrolling* może zmniejszyć zdolność mózgu do trwałej uwagi i skupienia, które są kluczowymi elementami wydajności poznawczej (Emadi Chashmi i in., 2023). Takie zachowanie nie tylko prowadzi do zmniejszenia zaangażowania poznawczego, ale także sprzyja poczuciu oderwania od rzeczywistości, pogłębiając poczucie samotności i emocjonalnego odłączenia (O’Reilly i in., 2023).
Zjawisko ,,gnicia mózgu” może stanowić zagrożenie dla zdrowia psychicznego i funkcjonowania poznawczego młodych ludzi. Skutki nadmiernej konsumpcji niskiej jakości treści cyfrowych obejmują zarówno trudności w koncentracji, obniżenie zdolności do refleksji i podejmowania decyzji, jak i wzrost ryzyka depresji oraz poczucia izolacji. W obliczu rosnącej cyfryzacji życia codziennego konieczne staje się podejmowanie działań profilaktycznych, promowanie higieny cyfrowej oraz wspieranie młodych osób w rozwijaniu zdrowszych i bardziej zrównoważonych nawyków korzystania z technologii.
Słowniczek:
*Doomscrolling to nawykowe i kompulsywne przewijanie mediów społecznościowych oraz serwisów informacyjnych w poszukiwaniu negatywnych, często przygnębiających wiadomości. Zjawisko to charakteryzuje się obsesyjnym śledzeniem bieżących informacji, zwłaszcza tych o pesymistycznym lub niepokojącym charakterze, co może pogłębiać poczucie lęku i bezradności (Satici i in., 2023).
*Zombie scrolling to termin używany do opisania tego, jak ludzie biernie przewijają media społecznościowe lub strony internetowe bez żadnego celu poza, być może, okazjonalną znaczącą interakcją. Brak intencjonalności lub motywu jest kluczowym elementem zombie scrolling, prawdopodobnie wywołanym przez rodzaj dysocjacyjnego stanu umysłu (Yousef i in., 2025).
Bibliografia:
de Rutte, J. L., Findley, A., Dennis-Tiwary, T. A. (2024). Living in a digital world: Understanding the development of adolescent emotional adjustment in the context of digital technologies. In M. A. Bell (Ed.), Child development at the intersection of emotion and cognition, 159–181. American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/0000406-009
Emadi Chashmi, S. J., Shahrajabian, F., Hasani, J., Potenza, M. N., Kuss, D. J., Hakima, F. (2023). The effects of emotional working memory training on internet use, impulsivity, risky decision-making, and cognitive emotion regulation strategies in young adults with problematic use of the internet: A preliminary randomized controlled trial study into possible mechanisms. Journal of Behavioral Addictions, 12(3), 786-802. https://doi.org/10.1556/2006.2023.00022
Fitzpatrick, C., Lemieux, A., Smith, J., West, G. L., Bohbot, V., Asbridge, M. (2023). Is adolescent internet use a risk factor for the development of depression symptoms or vice-versa? Psychological Medicine, 53(14), 6773–6779. doi:10.1017/S0033291723000284
Méndez, M. L., Padrón, I., Fumero, A., Marrero, R. J. (2024). Effects of internet and smartphone addiction on cognitive control in adolescents and young adults: A systematic review of fMRI studies. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 159, 105572. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2024.105572
O’Reilly, C., Mohan, G. (2023). Parental influences on excessive Internet use among adolescents. Internet Research, 33(7), 86–110.
Oxford University Press. (2024, 2 grudnia). ‘Brain rot’ named Oxford Word of the Year 2024. https://corp.oup.com/news/brain-rot-named-oxford-word-of-the-year-2024/
Satici, S. A., Gocet Tekin, E., Deniz, M. E., Satici, B. (2023). Doomscrolling Scale: Its association with personality traits, psychological distress, social media use, and wellbeing. Applied Research in Quality of Life, 18(2), 833–847. https://doi.org/10.1007/s11482-022-10110-7
Taskin, S., Yildirim Kurtulus, H., Satici, S. A., Deniz, M. E. (2024). Doomscrolling and mental well-being in social media users: A serial mediation through mindfulness and secondary traumatic stress. Journal of Community Psychology, 52(3), 512–524. https://doi.org/10.1002/jcop.23111
Yousef, A. M. F., Alshamy, A., Tlili, A., Metwally, A. H. S. (2025). Demystifying the new dilemma of brain rot in the digital era: A review. Brain Sciences, 15(3), 283. https://doi.org/10.3390/brainsci15030283
Zostaw komentarz