Kultura czytania w domu odgrywa kluczową rolę w rozwoju poznawczym dzieci już od najmłodszych lat (Byford i in., 2012). Dzieci przyswajają nowe słownictwo, style mowy i sposoby myślenia, gdy słuchają rozmów rodziców. Również widząc rodziców czytających i mając dostęp do książek w domu, dzieci kształtują nawyki czytelnicze (Sullivan, 2007). Badania pokazują, że nawet małe dzieci mogą nauczyć się nowych słów, jeśli książka jest przeczytana tylko raz (Sénéchal i Cornell, 1993 za: Hargrave i Sénéchal, 2000).
Dzieci, które jeszcze nie potrafią czytać, uczą się nowego słownictwa, słuchając tych samych historii czytanych dwukrotnie, nawet jeśli znaczenie słów nie jest wyjaśniane (Robbins i Ehri, 1994 za: Hargrave i Sénéchal, 2000). Jednak dzieci, które otrzymują wyjaśnienia znaczenia słów podczas czytania, osiągają większe postępy w nauce słownictwa niż te, które tylko słuchają historii (Elley, 1989 za: Hargrave i Sénéchal, 2000). Czytanie w dzieciństwie ma istotny wpływ na rozwój poznawczy w wieku od 10 do 16 lat. Najsilniej wpływa na rozwój słownictwa, ale ma również zauważalny, choć nieco słabszy, wpływ na postępy w matematyce.
Co zaskakujące, czytanie dla przyjemności ma większe znaczenie dla rozwoju poznawczego w okresie dorastania niż poziom wykształcenia rodziców (Sullivan i Brown, 2015). Dzieci, które wcześnie zaczynają czytać, mają większe szanse na to, że będą czytać więcej i rozwijają swoje słownictwo oraz ogólną wiedzę. Czytanie dostarcza także „kapitału informacyjnego” potrzebnego do osiągania sukcesów w nauce (Neuman i Celano, 2012). Najnowsze badania wskazują także na korzyści społeczne i emocjonalne związane z regularnym wyborem czytania. Osoby, które często czytają, zgłaszają lepszy rozwój społeczno-emocjonalny oraz „akademicką wytrwałość” (Bozgün i Akın-Kösterelioğlu, 2020 za: Cremin i Scholes, 2024).
Codzienne czytanie dla przyjemności w wieku 7 lat jest niezależnie związane z niższym poziomem nadpobudliwości czy nieuważności i problemów emocjonalnych w wieku 11 lat, a także z lepszym zachowaniem prospołecznym (Mak i Fancourt, 2020). Istnieje również długofalowy związek między wczesnym czytaniem dla przyjemności a lepszym zdrowiem psychicznym oraz wyższym poziomem wydolności poznawczej w okresie dorastania (Sun i in., 2023). Literatura piękna potrafi wzbudzać emocje i wyzwalać wspomnienia, które pomagają dzieciom tworzyć połączenia, a to sprzyja głębszemu zaangażowaniu (Kuzmičová i Cremin, 2021; Mar i Rain, 2015 za: Cremin i Scholes, 2024). Narracja rozwija wyobraźnię (Arizpe i in., 2014) i oferuje kontekst do rozwoju umiejętności przyjmowania perspektywy oraz empatii (Mar i Oatley, 2008).
Autor: Natasza Kuziemska
Bibliografia:
Arizpe, E., Bagelman, C., Devlin, A. M., Farrell, M., McAdam, J. E. (2014). Visualizing intercultural literacy: Engaging critically with diversity and migration in the classroom through an image-based approach. Language and Intercultural Communication, 14(3), 304-321. https://doi.org/10.1080/14708477.2014.903056
Byford, M., Kuh, D., Richards, M. (2012). Parenting practices and intergenerational associations in cognitive ability. International Journal of Epidemiology, 41(1), 263-272. https://doi.org/10.1093/ije/dyr188
Cremin, T., Scholes, L. (2024). Reading for pleasure: Scrutinising the evidence base – Benefits, tensions and recommendations. Language and Education, 38(4), 537-559. https://doi.org/10.1080/09500782.2024.2324948
Hargrave, A. C., Sénéchal, M. (2000). A book reading intervention with preschool children who have limited vocabularies: The benefits of regular reading and dialogic reading. Early Childhood Research Quarterly, 15(1), 75-90.
Mak, H. W., Fancourt, D. (2020). Longitudinal associations between reading for pleasure and child maladjustment: Results from a propensity score matching analysis. Social Science & Medicine, 253, 112971. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2020.112971
Mar, R. A., Oatley, K. (2008). The Function of Fiction is the Abstraction and Simulation of Social Experience. Perspectives on Psychological Science, 3(3), 173–192. doi:10.1111/j.1745-6924.2008.00073.x
Neuman, S. B., Celano, D. C. (2012). Worlds apart: One city, two libraries, and ten years of watching inequality grow. American Educator, 36(3), 13–23. https://eric.ed.gov/?id=EJ986677
Sullivan, A. (2007). Cultural capital, cultural knowledge and ability. Sociological Research Online, 12(6). https://doi.org/10.5153/sro.1596
Sullivan, A., Brown, M. (2015). Reading for pleasure and progress in vocabulary and mathematics. British Educational Research Journal, 41(6), 971–991. doi:10.1002/berj.3180 Sun, Y.-J., Sahakian, B. J., Langley, C., Yang, A., Jiang, Y., Kang, J., Zhao, X., Li, C., Cheng, W., Feng, J. (2024). Early-initiated childhood reading for pleasure: associations with better cognitive performance, mental well-being and brain structure in young adolescence. Psychological Medicine, 54(2), 359–373. https://doi.org/10.1002/berj.3180
Zostaw komentarz