Urządzenia elektroniczne zyskały popularność wśród różnych grup wiekowych, przy czym smartfony stanowią najczęściej wykorzystywane urządzenia elektroniczne wśród młodszych pokoleń, szczególnie w grupie młodych dorosłych. Dane z 2018 roku wykazują, że w Polsce z urządzeń mobilnych regularnie korzysta 86,6% uczniów, z czego większość (92%) posiada bezpośredni dostęp do internetu. Ponad połowa badanych uczniów korzysta z telefonu komórkowego lub smartfona z jednakową częstotliwością przez cały tydzień, a ponad 85% z nich używa telefonu przynajmniej raz dziennie, przy czym 35% robi to kilkadziesiąt razy dziennie. Co więcej, 35,4% młodzieży czuje wewnętrzną potrzebę (przymus) odpisania na wiadomość najszybciej jak to możliwe, podczas gdy blisko 33% uczniów odczuwa niepokój, kiedy nie ma przy sobie telefonu lub jest on rozładowany. Dodatkowo, 22,8% uczniów deklaruje, że czuje się źle, gdy z różnych powodów nie mogą korzystać z telefonu (Barabas, 2018). Według badań, 45% nastolatków przyznaje, że korzysta z internetu „prawie bez przerwy”, co stanowi prawie dwukrotny wzrost w porównaniu do 24% w latach 2014–2015 (Anderson i Jiang, 2018).
Wzrost uzależnienia od smartfonów wśród młodzieży stał się poważnym problemem. Nadmierne korzystanie z tych urządzeń niesie ze sobą liczne zagrożenia dla rozwoju, szczególnie w przypadku dzieci i młodzieży. Negatywne konsekwencje obejmują skutki fizjologiczne, psychologiczne oraz społeczne. W kontekście fizjologicznym często pojawiają się problemy ze wzrokiem, bóle głowy, klatki piersiowej, nadgarstka (np. zespół cieśni nadgarstka), bóle kręgosłupa, ramion oraz dłoni, a także szumy w uszach wynikające z przewlekłego przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego. Do innych fizycznych skutków zalicza się problemy żołądkowe, tiki nerwowe, zawroty głowy oraz zespół przewlekłego zmęczenia. Psychologiczne konsekwencje uzależnienia od smartfonów obejmują obniżoną samoocenę, brak asertywności, poczucie braku kontroli nad otaczającą rzeczywistością, a także stany lękowe charakterystyczne dla syndromu odstawienia, np. niepokój czy depresję. W obszarze społecznym skutki uzależnienia obejmują zaniedbywanie obowiązków, osłabienie więzi rodzinnych, poczucie samotności, ograniczenie kontaktów interpersonalnych oraz trudności w nawiązywaniu relacji. Dodatkowym zagrożeniem jest również narażenie na cyberprzemoc (Pawłowska i Potembska, 2011; Jarczyńska i Orzechowska, 2014; Dębski, 2016 za: Barabas, 2018). Badania przeprowadzone w latach 2010–2020 w 34 krajach, potwierdzają, że uzależnienie od smartfona wiąże się z obsesjami, niechcianymi myślami, utratą poczucia własnej wartości, a także lękami i myślami samobójczymi (IANS 2022).
Badania wykazały również, że uzależnienie od smartfonów ma negatywny wpływ na wyniki akademickie. Smartfony negatywnie wpływają na wyniki akademickie, nawet gdy są wykorzystywane do celów naukowych (Ng, i in., 2017 za: Rathakrishnan i in., 2021). Gdy studenci spędzają długie okresy czasu na swoich smartfonach, ich udział w zajęciach grupowych i czytanie są znacząco ograniczone (Jeong i Lee, 2015 za: Rathakrishnan i in., 2021). Uzależnienie od smartfonów negatywnie wpływa także na motywację do nauki – według badań Lee i współpracowników (2014), wyższy poziom uzależnienia wiąże się z niższą samoregulacją w nauce oraz obniżonym poziomem „flow” podczas nauki. Dodatkowo uzależnienie od smartfonów zostało powiązane z negatywną jakością snu. Pogorszona jakość snu, spowodowana nadmiernym korzystaniem ze smartfonów, negatywnie oddziałuje na pamięć, zdolność podejmowania decyzji, uczenie się oraz koncentrację, co w efekcie może prowadzić do niższych ocen (Rathakrishnan i in., 2021).
Autor: Natasza Kuziemska
Bibliografia:
Anderson, M.; Jiang, J. (2018). Teens, Social Media and Technology. https://www.pewresearch.org/internet/2018/05/31/teens-social-media-technology-2018/
Barabas, M. (2018). Fonoholizm zagrożeniem dla rozwoju dzieci i młodzieży. Edukacja – Technika – Informatyka, 9(2), 92–97.
IANS (2022). Smartphone use can hamper mental wellbeing in young adults. https://www.thestatesman.com/lifestyle/hamper-mental-wellbeing-young-1503071993.html
Lee, J., Cho, B., Kim, Y., Noh, J. (2015). Smartphone addiction in university students and its implication for learning. W G. Chen, V. Kumar, Kinshuk, S. Kong (red.), Emerging issues in smart learning. Lecture notes in educational technology (s. 297–305). Springer.
Rathakrishnan, B., Singh, S. S. B., Kamaluddin, M. R., Yahaya, A., Nasir, M. A. M., Ibrahim, F., Ab Rahman, Z. (2021). Smartphone addiction and sleep quality on academic performance of university students: An exploratory research. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(16), 8291. https://doi.org/10.3390/ijerph18168291 Zickuhr, K. (2011). Generations and Their Gadgets.https://www.pewresearch.org/internet/2011/02/03/generations-and-their-gadgets/
Zostaw komentarz